Tableaux Vivants

Tableaux vivants. Het poseren en imiteren, staande of bewegend, van bekende kunstwerken. Of beter eigenlijk, het ‘verbeelden’. Kinderen doen het al, het ‘nadoen’ van een ander. Ten tijde van Fransiscus hielp het verbeelden van Bijbelse taferelen, de gelovigen om de verhalen beter te kunnen verstaan. In de late middeleeuwen was het een echte kunstvorm, die vooral in Italië populair was. En soms kom je nog wel eens een straatartiest tegen, die zonder veel woorden, een ‘levend standbeeld’ lijkt.  Het fascineert, want een beeld, schilderij of Bijbelse passage in beweging begint ineens, hier en nu te leven. En een bewegend beeld dat stopt, lijkt ineens tijdloos aan te spreken. Ik deel met jullie graag twee van “tableaux vivants” ervaringen die me inspireren.

La compagnia Teatrale  “LudovicaRambelliTeatro”
Il Sindaco – Met een uitvoering op 16 september 2018 van ‘Tableaux vivants’- in een video van Simone Calcagni

Wat een ontzettende schoonheid, zoals dit theatergezelschap hier schilderijen tot leven brengt, net in de stilstand. Het meest bijzondere vind ik het moment waarop de beweging, het winden van doeken, het zoeken naar de pose verstilt tot in dat ene beeld. En de kracht die daarvan uitgaat. 

Je ziet de sterkte van een schilderij. Dat niet gewoon een ‘foto’ is, zoals wij er velen zouden nemen, wanneer we iets zien gebeuren. Het is een compositie. De plaats waar elk personage staat, wie erbij staat en wie niet, de posities van armen, benen, de spanning van de spieren bij vasthouden, aanwijzen, toenaderen, de diagonale lijnen, het gedrapeerde doek, de gezichtsuitdrukkingen. In alles doet het me met nog groter ontzag naar de schilder kijken die dit schilderij zo ‘componeerde’ dat er een enorme zeggingskracht vanuit gaat.

Een zeggingskracht die universeel en tijdloos is. Er zijn geen woorden nodig. Er zijn geen bewegingen meer nodig. Er zijn geen ingewikkelde kostuums of attributen nodig. Er is een eenvoud, die tijdloos is. Er zijn de doeken die, los van wat in de mode is, de figuren er tijdloos uit doen zien. Er zijn die houdingen, die zo veelzeggend zijn en net in hun verstilling én spanning van de aangenomen pose, raken. En dan zijn er de gezichtsuitdrukkingen die ons als toeschouwer binnentrekken in het tafereel. Op wie richten we ons oog? Wat valt ons op? Welke blik kruist de onze? Hoe spreekt het beeld in al zijn stilte?

Erg aangrijpend vond ik de aflevering van Lazarus met Abbie Chalgoum, die je hier volledig kan bekijken. Op het einde van de uitzending wordt hij uitgenodigd om werkelijk in het verhaal van de verloren zoon te kruipen, door toeschouwer te zijn van, maar ook deelgenoot te mogen worden van een “tableau vivant” van het gelijknamige schilderij van Rembrandt. Hiernaast zie je enkel het ’tableau vivant’, maar het echt boeiende kan je zien in de volledige aflevering waar Abbie zelf de plaats van een personage mag innemen. En dat doet iets met een mens…

Waar zou jij willen staan in dit schilderij? Of wat zou je willen zeggen of doen? Hoe zou het zijn als we op dezelfde wijze uitgenodigd worden in nog meer verhalen en beelden te kruipen? In welk schilderij of welk verhaal zou jij zo willen verbeelden? 

Fragmentje uit het tableau vivant van de verloren zoon van Rembrandt, uit de aflevering Lazarus met Abbie Chalgoum, EO.