Perspectief
Wat zie je in de bol? Zie je eerst de eend? Of eerst het konijn? En eens je het weet, kan je dan de beide dieren erin zien? De oorspronkelijke pentekening van dit “eend-konijn” verscheen in een Duits tijdschrift in 1892. Psycholoog Jastrow toonde aan dat we niet alleen met onze “ogen” zien, maar ook met ons brein. En creativiteit gaat niet over wàt we zien maar hoe we kunnen switchen van het ene beeld naar het andere, van het ene perspectief naar het andere. Je perspectief kan door allerlei dingen beïnvloed worden. Naar het schijnt zien kinderen rond Pasen als vanzelf eerst het konijn, terwijl ze in oktober vooral de eend zien. Boeiend toch, de verschillende perspectieven op eenzelfde realiteit.
Dit filmpje van Canon, toont een boeiend experiment. Eenzelfde man wordt aan verschillende fotografen afzonderlijk voorgesteld. Aan de ene als een visser, aan een ander als een self made millionaire, aan nog een ander als een ex gevangene. Elke fotograaf wordt gevraagd de persoon te portretteren. En dat leidt tot héél uiteenlopende portretten. Portretten die misschien méér zeggen over de blik van diegene die kijkt, dan over diegene naar wie ze kijken… Dat laat ik jullie zelf ontdekken in het filmpje hiernaast.
Iemand kan op verschillende manieren bekeken worden. Maar ook eenzelfde zin kan heel anders bekeken worden. De context, wie het zegt, maakt een verschil. Een briljant voorbeeld is de commentaar van Trever Noah, host van The Daily Show, tijdens de wereldbeker van 2018. Hij zei toen dat “Afrika de wereldbeker had gewonnen”. Iets wat de Franse ambassadeur deed reageren met een brief. Het antwoord van Trever Noah op die brief, is het bekijken meer dan waard.
Humor is een goede manier om het verschil in perspectieven, waar we ons soms niet van bewust zijn, te kunnen zien. Om even afstand te nemen, en door het wat op de spits te drijven, iets te kunnen aankaarten dat er echt toe doet. In het fragment hiernaast uit The Mash Report op BBC 2, vertrekt Rachel Parris van de manier waarop Megan Markle werd aangepakt in de media. Tegelijk wordt duidelijk dat er meer speelt… Ik vind het heerlijk om te kunnen lachen met onschuldige situatiehumor of taalgrapjes. Maar dit soort humor, van mensen zoals Trevor Noah of Rachel Parris, bewijst tegelijk een enorme dienst aan de maatschappij. Ze maakt ons wakker voor onrecht. Ze bevraagt onze vanzelfsprekendheden. Ze maakt ons gevoelig voor een diversiteit aan perspectieven…
Een diversiteit aan perspectieven is niet altijd zo comfortabel. We zijn “een bepaalde kijk” gewoon. Dat is zo in de maatschappij, maar ook in de academische wereld, de soorten leiderschap, de kerk, enz. We kunnen blij zijn om “het jaar van de vrouw” in 2018, maar misschien moeten we de hoera stemming wat dempen, als blijkt dat al die andere jaren eigenlijk “jaar van de man” waren, zoals Rachel Parris hier raak aangeeft. We kunnen blij zijn dat een vrouw eens voorgaat in een viering, maar er is wat meer nodig om het genderevenwicht te herstellen… In het fragment van Trevor Noah uit The Daily Show hiernaast, reageert hij op de aanstelling van Rishi Sunak als premier van Engeland. Of eerder, op de commotie rond de figuur van Rishi Sunak. Want wat we in de commotie zeggen, verklapt misschien méér dan we zouden willen…
“Ver van ons bed”, lijkt het misschien. Al moet ik hier de eerste minister van Congolese afkomst bijvoorbeeld, nog zien. Laat staan de eerste premier. Misschien wrijven we dan ook wat oncomfortabel over de wonden van onze geschiedenis. Misschien stellen we ons dan ook vragen. En misschien is het net goed, dan en nu, om onszelf te laten bevragen. Door profeten van nu…