Make Better
Je kent ze misschien wel, de klassieke make-over programma’s. Het soort waar de ‘in fleece en drie kwartbroeken gehulde moeder’, de ‘denkt nog dat hij een skater is’ volwassen echtgenoot, of de oma die zich niet ‘naar haar leeftijd’ kleedt, een glamoureuze make over krijgen. Waarin de eigen kleerkast al eens vakkundig wordt afgebroken, of erger nog iemand op straat te kijk wordt gezet om reacties te sprokkelen over hoe slecht de persoon in kwestie er wel niet uitziet. Ook kappers, zoals ik hier al liet vallen, hebben een handje weg van het eerst naar beneden halen van mensen, om de ‘make over’ na hun kappersbeurt er dan des te spectaculairder te laten uitzien. En voilà, op het einde van het programma, komen dan de tranen, en kijkt men zich haast onherkenbaar in de spiegel. Het is niet dat soort ‘make over’ waarover ik het wil hebben. Het mag wat meer zijn…
De “Fabulous 5” van “Queer Eye” stappen in het leven van hun “hero” en proberen hem of haar geen make over, maar een make-better te geven. Beginnen doen ze bij de persoon zelf, en wat die graag doet, hoe die eruit ziet, waar ie van houdt. Dat positieve gaan ze extra in de verf zetten. Het is zo’n positieve en respectvolle aanpak, die de persoon in kwestie echt recht doet. Zo was er bijvoorbeeld iemand die een pruik droeg, maar die voor de kapper haar echte haren niet wilde tonen. Jonathan Van Ness, was zijn/haar authentieke, spitante, pure, non binaire, empathische zelve en respecteerde haar beslissing. Hij/zij knipte de pruik, maar gaf haar ook tools mee om voor haar natuurlijke haar te zorgen. Tan France, die voor de kledij zorgt, kijkt naar de eigenheid van de held, en toont opties die een uitdrukking zijn van hun persoonlijkheid. Geen appel of peerfiguren of lente en winter paletten. Maar eerder het plezier durven hebben met kleren. Het binnen de comfort zone een tikkeltje verder gaan. Het vertellen van hoe je de verschillende stuks in één kleerkast zelf kan gaan combineren. Zo ligt de ‘agency’ niet in de handen van diegene die de “make better” geeft, maar in de handen van diegene die de “make better” krijgt. Die mensen noemen ze terecht helden. Antoni Porowski is diegene die op vlak van voeding, de helden bijstaat. Want liefde, voor anderen én voor zichzelf, gaat ook door de maag. Hij gaat op zoek naar het eten dat emotie bij hen oproept. Hij leert zelf van een held, hoe zij het bananenbrood volgens haar grootmoeders recept klaarmaakt. En hij faciliteert een ontmoeting waarbij de held het zelf aan haar kleinkind dan doorgeven. Een stoere cowboy die niets dan vlees en aardappelen eet, leert hij geen quinoa maken. Maar hij toont een eenvoudige manier om wortels te maken, die perfect bij het vlees gaan. Bobby Berk, neemt de huizen van de helden onder handen. Al is dat soms ook een gemeenschapscentrum, of een ontspanningsruimte voor verpleegsters, of een pastorie. Hij probeert inzicht te krijgen in wat de helden zelf mooi vinden, zet iemand die altijd klusjes onafgewerkt laat, zelf aan het werk. Of gaat met een ander op zoek in een antiekwinkel naar de pareltjes waar hij of zij zelf op stoot. Zo krijg je bij deze make-betters het gevoel dat het plaatje klopt. De persoon “klopt” met zijn of haar interieur. Met het eten dat op tafel staat. Met de stijl, het kapsel, dat allemaal… Het is een versterking van wie de persoon is. En dat is inspirerend… Karamo Brown, die staat voor “culture”, werkt eigenlijk mee (want het is een echte samenwerking met hen allemaal) aan een transformatieproces dat zich aan de binnenkant voltrekt. Daarvoor gaat hij moeilijke gesprekken aan, zoekt hij naar beelden, handelingen die symbolisch kunnen zijn, en toont hij daarbij ook z’n eigen kwetsbaarheid. Wat je hier ziet gebeuren is meer dan een laagje vernis. Het toont een transformatieproces wat de “held” doet openbloeien en aan vertrouwen doet winnen. En het is een transformatieproces dat ook de “Fab 5” zelf en de kijker niet onberoerd laat…
Het boek las ik nog niet. Maar hier zie je alvast. Bobby Berk, Karamo Brown, Antoni Porowski, Jonathan Van Ness en Tan France (en hun boek “Queer Eye, Love yourself, love your life”, uitgegeven bij Headline Publishing Group, 2018)
Zoals dat gaat met wat je online vindt, hierboven een video met een paar emotionele momenten van “Queer Eye” (Netflix) op een rijtje. Het spreekt voor zich dat het de moeite loont de fragmenten voor zich in hun context te laten spreken, door de volledige afleveringen te bekijken, en je te laten raken door mensen, hun verhalen en de Fab 5.
Mij raakt de serie in elk geval. Niet alleen om de verhalen van de helden en wat de Fab 5 doen. Maar ook omwille van de authenticiteit (de Fab 5 zijn zo ongegeneerd zichzelf), kwetsbaarheid (ze worden evenzeer geraakt en getransformeerd door wie ze ontmoeten en delen hier ook over), diversiteit (wat een gemengde cast! en een diverse groep van helden), integriteit (altijd respectvol, oog voor het haalbare, oog voor de persoon en diens grenzen, en met vriendschappen die blijven ook als de aflevering voorbij is), positiviteit (zeg nu zelf, snakken we daar in deze tijden niet extra naar?)…
Doorheen de helden en hun transformatieprocessen, wordt er ook zoveel aangeraakt dat maatschappelijk en persoonlijk relevant is. Dat misschien ook onze blik kan verruimen, ons bewustzijn kan verscherpen en ons kan inspireren. Ik haal enkele voorbeelden aan:
In de aflevering “God bless gay” (seizoen 2, ep.1) is het hartverscheurend en ontroerend tegelijk om te zien hoe de Fab 5 gekwetst zijn geweest door de kerk. En welke diepe sporen dat achterlaat. En dan tegelijk te zien hoe zo’n warme persoon als Tammye, die zelf even moest slikken als geëngageerd christen toen haar zoon homo was, zelf een transformatieproces doormaakte. Hoe ze de vijf als haar eigen zonen opnam, en hoe ze in haar eigen kerk een boodschap van liefde predikt. In de aflevering “disabled, but not really” (seizoen 4, episode 2), gaat het over een jongeman in een rolstoel. Hij kwam in die rolstoel omdat hij werd neergeschoten, en gaat, met bemiddeling van Karomo, het gesprek met de dader aan. Vergeving wordt zo iets concreet. Niet iets eenvoudig maar wel iets levensveranderend. In “Angel gets her wings” (seizoen 6, episode 2), krijgen we een integere inkijk in het proces van Angel die als man geboren is maar zich vrouw voelt. Het is zo anders over transgenders te horen praten, dan mee in haar verhaal te kruipen en het een stukje mee te mogen voelen. Een controversiële aflevering was “Dega don’t” (seizoen 5, episode 1). Aan het begin van de aflevering, wordt Karamo, die met de Fab 5 rondrijdt, aangehouden door de politie. Iets dat als zwarte in het Amerika van vandaag beladen is. Blijkt dat de politieman in kwestie een vriend is van de “hero”. Het is een aflevering waarin racisme en “black lives matter” heel persoonlijk binnenkomt en wordt besproken. In “A night to remember” (seizoen 6, episode 4) helpen de Fab 5 een “prom” te organiseren voor afstuderende leerlingen. Het wordt duidelijk (ook doorheen de andere afleveringen in seizoen 6), wat een tol de pandemie heeft geëist voor de leerlingen… en het is eigenlijk goed dat we hier eens bij stilstaan… bij verlies, bij veerkracht, bij de crisis waar we nu allemaal door gaan. Een knappe zijsprong is de korte serie “Queer Eye in Japan”, waar de eerste aflevering met Yoko bijblijft. Je kan zo voor een ander zorgen, dat je jezelf vergeet. (tot je onder de keukentafel slaapt…) Hoe belangrijk is zelfzorg en zelfliefde. Geen kers op de taart, maar noodzakelijk. Geen oppervlakkig “trek een andere jurk aan”, maar een belangrijk proces om te mogen zijn wie je bent en ‘er’ zo ook beter te kunnen zijn voor anderen. De sympathieke Yoko herinnert ons hieraan. Het is ook bijzonder dat de Fab 5 in Japan ook probeerden in te treden in hun cultuur, het te doen met de beschikbare ruimte, oog te hebben voor de esthetiek die daar zo mooi en deugddoend is. Bobby vertelde dat, omdat ze de taal niet verstonden en er van een vertaler werd gebruikt gemaakt, ze veel in elkaars ogen keken, en dat net daarin bijzonder connectie werd gemaakt.
Misschien hoeft het niet te stoppen bij het bekijken van de afleveringen… Bij mij bleef het nazinderen: Ik stelde mij volgende vragen (en noteerde de antwoorden): Wat zou er gebeuren wanneer ik de Fab 5 zou ontmoeten? Wat zou Tan tegen me zeggen? Wat Bobby, Karamo, Antoni, Jonathan? Wat zou ik misschien anders doen? Wat zou ik met Karamo doen? Wat komt er naar boven dat me kan helpen om me te versterken? Vreemd genoeg (al zit het inzicht, zo zeggen ze wel eens, al in jezelf), helpt het dat ‘iemand anders’ (al is het door jouw pen) het zegt. En zo ben ik oprecht ‘verrast’ door wat er uit dat gedachte-experiment kwam. Hoe zou dat bij jou zijn? Bekijk eens een aflevering en denk dan eens na… Wat als jij de “hero” was… Wat zouden ze aan jou zeggen? Wat zouden ze met jou en je huis doen? Hoe zou jouw “make better” eruit kunnen zien?